اگر در پاسخ به این سوال جواب‌هایی با این مضمون می‌دهید: “فکر می‌کنه همه چیز رو می‌دونه!”، “فکر می‌کنه من نمی‌فهمم”، “همیشه حرف خودش باید اتفاق بیفته”، پس شما هم متوجه پیام طرف مقابل خود نشده‌اید. وقتی شما سعی دارید همسر یا شریک عاطفی خود را به سمت رفتار یا تصمیم خاصی سوق دهید و او حرف شما را نمی‌شنود، در این نپذیرفتن و نشنیدن پیامی نهفته است که متوجه آن نمی‌شوید. در واقع، فقط شما نیستید که شنیده نشدن را تجربه کرده‌اید بلکه شما هم پیام او را نشنیده‌اید!
قبل از اینکه از همسر/پارتنر خود بخواهید به حرف شما گوش کند، باید در خود ظرفیت شنیدن را فراهم کنید. به نظر شما، با توجه نکردن او، چه پیامی را به شما منتقل می‌کند؟ اگرچه این روش انتقال پیام مناسب نیست و نیاز به تغییر دارد، اما به نظر می‌آید با رفتار نکردن متناسب با آنچه شما انتظار دارید، پارتنر شما سعی در مرزبندی دارد. پیام نهفته در این رفتار این است که به دلایلی (درست یا نادرست) در حال حاضر امکان یا تمایل برای رفتار مطابق با انتظار شما را ندارد.
اینکه به چه دلیلی حرف شما شنیده نمی‌شود، نقطه مناسبی برای حل مشکل است.
چطور مسئله را حل کنیم؟
در اینجا ذکر این نکته ضروری است؛ منظور ما اصلاً این نیست که “مقصر” شما هستید. بلکه مشکلی در “ارتباط” بین شما و شریک عاطفی شما وجود دارد که تغییر رفتار شما می‌تواند بخشی از حل مسئله باشد. ممکن است حتی با تغییر رفتار شما مشکل حل نشود، اما بدون تغییر رفتار شما قطعاً حل نخواهد شد. ما ابتدا بر قدم‌هایی که شما باید بردارید تمرکز می‌کنیم، سپس دلایل دیگری که خارج از کنترل شما است را نیز معرفی می‌کنیم.
ابتدا بیایید ببینیم چه عواملی در شنیده نشدن حرف شما سهیم‌اند؟ سعی کنید این سوالات را پاسخ دهید:
نقش عوامل محیطی در شنیده نشدن حرف من چه بود؟
منظور از عوامل محیطی، شرایطی است که در آن صحبت کردن اتفاق افتاده است. آیا در بحبوحه یک فضای شلوغ و پر سر و صدا بوده است؟ آیا محیط صحبت کردن متناسب با محتوای حرف من بوده است؟ طبیعتاً برای صحبت در مورد مسائل دشوار، نیاز داریم در محیطی آرام و بدون استرس‌های اضافی گفت‌وگو را انجام دهیم. نحوه نشستن، نگاه کردن، لحن، انتخاب کلمات، فضای گفت‌وگو، ابزار انتقال پیام (گفت‌وگوی حضوری، پیام متنی، پیام صوتی، گفت‌وگوی تلفنی، گفت‌وگوی تصویری) همگی از اهمیت بالایی برخوردارند. متاسفانه، تجربه من به عنوان درمانگر تاکنون این موضوع را به من نشان داده که اکثر افراد به این جزئیات توجهی نمی‌کنند. این جزئیات اهمیت بالایی در درست شنیده شدن حرف ما دارند. فراموش نکنید که یک صحبت دشوار نباید در محیط دشوار انجام شود!
نحوه بیان من چطور به شنیده نشدن حرف من کمک می‌کرد؟
لحن مناسب و زبان بدن مناسب بخش مهمی از مکالمه است. اگر در چشم همسر/شریک عاطفی خود نگاه نمی‌کنید، احتمال دریافت منظور شما توسط شریک عاطفی شما کاهش پیدا می‌کند. همچنین، اگر در حین مکالمه مدام از صدای بلند و لحن خشن استفاده می‌کنید، مسیر مکالمه را به سمت دعوا هدایت می‌کنید. سعی کنید رو به روی همسر خود بنشینید، از تماس چشمی استفاده کنید. از لحن آرام و محبت‌آمیز استفاده کنید.
انتخاب کلمات من چه مشکلی داشت؟ چگونه می‌توانم از کلمات بهتری استفاده کنم؟
زمانی که شما از کلمات تحریک‌کننده استفاده کنید، احتمال اینکه پیام شما به درستی منتقل شود کاهش پیدا می‌کند. برای مثال: “تو خیلی حساسی”، “لوس بازی درنیار”، جملات مناسبی نیستند. فارغ از اینکه جمله کاملاً نیاز به اصلاح دارد، کلماتی که برای توصیف رفتار استفاده شده‌اند توهین‌آمیز هستند. طبیعتاً وقتی یک نفر شما را قضاوت، مقایسه و در معرض توهین قرار دهد، تمایل پیدا می‌کنید که از خود دفاع کنید! به همین دلیل بهتر است از کلماتی استفاده کنید که توصیف کننده رفتار باشند تا منظور شما را برسانند. مثلاً “این رفتار، واکنش متناسبی با حرفی که زدم نبود” به عنوان جایگزین حساس بودن. یا “این رفتار، جدی گرفتن صحبت رو نشون نمی‌ده” به جای لوس بازی!
زمان مناسبی را برای صحبت انتخاب کرده‌ام یا خیر؟
زمان، عنصر اساسی مکالمات دشوار در رابطه است. بسیار مهم است زمانی را در نظر بگیرید که برای هر دو نفر مناسب باشد. چطور این کار را انجام دهید؟ ساده‌ترین و دقیق‌ترین روش پرسیدن است. “من می‌خوام در مورد این موضوع باهات صحبت کنم، چه زمانی برای تو مناسبه؟” با این روش، ذهن همسر شما هم آماده گفت‌وگو خواهد بود. دقت کنید که گفت‌وگو در زمان‌های پر استرس انجام نشود! زمانی که یک نفر خسته یا عصبانی است، انجام گفت‌وگو با نتیجه مناسبی همراه نخواهد بود. اینکه از قبل زمانی را با هم هماهنگ کنید، کمک می‌کند که هر یک از شما آماده گفت‌وگو باشید. احتمال فراموش شدن صحبت‌ها را کاهش می‌دهد و به هر دوی شما فرصت می‌دهد روی لحن و احساسات خود کار کنید.
شنیدن فعالانه
یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی که می‌توانید برای بهبود ارتباط خود با همسر یا شریک عاطفی‌تان به کار بگیرید، مهارت “شنیدن فعالانه” است. شنیدن فعالانه یعنی شما به شکلی گوش کنید که طرف مقابلتان احساس کند واقعاً شنیده شده است. این به معنای تمرکز کامل بر روی صحبت‌های طرف مقابل، توجه به زبان بدن، و نشان دادن علاقه واقعی به درک احساسات و نیازهای او است. در شنیدن فعالانه، شما نه تنها گوش می‌کنید بلکه با بازتاب دادن آنچه که شنیده‌اید و پرسیدن سوالات باز، درک خود را از صحبت‌های طرف مقابل به او نشان می‌دهید. به عنوان مثال، به جای پاسخ سریع و قضاوت‌آمیز، می‌توانید بگویید: “از حرف‌هایت متوجه شدم که احساس می‌کنی…” این نوع پاسخ، فضای بیشتری برای ادامه گفت و گو فراهم می‌کند و کمک می‌کند که طرف مقابل احساس کند شما واقعاً به او توجه دارید.
مشکلات خارج از کنترل شما
گاهی اوقات، عواملی وجود دارند که خارج از کنترل شما هستند و باعث می‌شوند همسر یا شریک عاطفی شما به حرفهای شما گوش ندهد. اگر با رعایت تمام موارد بالا همچنان حرف شما شنیده نمی‌شود، بهتر است به بررسی مشکلاتی بپردازید که خارج از کنترل شما هستند. این مشکلات ممکن است ناشی از شرایط محیطی یا فشارهای خارجی باشد که بر روی رفتار و واکنش‌های همسرتان تأثیر می‌گذارد. برای مثال:
سبک دلبستگی همسر شما
سبک دلبستگی که همسر شما در دوران کودکی و رشد خود تجربه کرده است، می‌تواند نقش مهمی در نحوه واکنش او به مسائل و گفتگوها داشته باشد. افرادی که سبک دلبستگی اجتنابی دارند، ممکن است تمایلی به باز کردن احساسات خود و شنیدن حرفهای شما نداشته باشند. این افراد ممکن است با فاصله گرفتن از مسائل و نادیده گرفتن گفتگوها، به نوعی از خود محافظت کنند.
اختلالات روانشناختی همسر
برخی اختلالات روانشناختی می‌توانند تأثیرات عمیقی بر توانایی همسر شما در شنیدن و پاسخ‌دهی به گفتگوها داشته باشند. به عنوان مثال:
- افسردگی: فردی که دچار افسردگی است، ممکن است احساس بی‌ارزشی، خستگی یا ناامیدی شدید داشته باشد که باعث می‌شود تمایل یا توانایی برای شنیدن و پاسخ‌دهی به مسائل روزمره از جمله گفتگوهای مهم کاهش یابد.
- اختلال شخصیت وابسته: افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، ممکن است بیش از حد به دیگران وابسته باشند و از ابراز نظرات و احساسات خود در مواجهه با تضادها یا مشکلات هراس داشته باشند.
- اختلال شخصیت اجتنابی: افراد مبتلا به این اختلال ممکن است به دلیل ترس از طرد شدن یا قضاوت شدن، از تعاملات اجتماعی و گفتگوهای نزدیک اجتناب کنند. این می‌تواند باعث شود که به حرفهای شما گوش ندهند و از مواجهه با موضوعات حساس فرار کنند.
- اختلال شخصیت وسواسی-جبری: این افراد ممکن است به شدت روی جزئیات تمرکز کنند و در مواجهه با هرگونه تغییر یا بی‌نظمی احساس ناراحتی کنند. این می‌تواند باعث شود که به جای گوش دادن به حرفهای شما، بیشتر به چیزهای دیگری توجه کنند که از نظر آن‌ها مهم‌تر است.
نشانه‌های مهم
در برخی موارد، نشانه‌های هشداردهنده‌ای وجود دارند که نباید نادیده گرفته شوند. این نشانه‌ها ممکن است نشان‌دهنده وجود مشکلات عمیق‌تر در رابطه شما باشند:
- تحقیر: اگر همسر شما به طور مداوم شما را تحقیر می‌کند، این یک نشانه جدی است که باید به آن توجه کنید. تحقیر می‌تواند به صورت انتقادهای تند و زننده، تمسخر یا حتی نادیده گرفتن احساسات شما باشد.
- توهین: استفاده از کلمات توهین‌آمیز و بی‌احترامی به شما، نشان می‌دهد که رابطه شما در وضعیت ناسالمی قرار دارد و نیاز به مداخله دارد.
- تحمیق روانی: این رفتار زمانی اتفاق می‌افتد که همسر شما سعی می‌کند شما را از نظر روانی تحت کنترل قرار دهد و شما را به احساس ضعف و ناتوانی بکشاند. این یک نوع سوءاستفاده روانی است که می‌تواند تأثیرات عمیقی بر روان شما داشته باشد.
- نقش قربانی: اگر همسر شما به طور مداوم خود را به عنوان قربانی معرفی می‌کند و مسئولیت رفتارهای خود را نمی‌پذیرد، این می‌تواند باعث شود که هیچ‌گاه تغییر مثبتی در رابطه شما صورت نگیرد.
- عذرخواهی نکردن: عدم توانایی یا تمایل به عذرخواهی کردن بعد از انجام کار اشتباه، نشان‌دهنده وجود مشکل در مسئولیت‌پذیری و انعطاف‌پذیری در رابطه است.
کمک حرفهای
اگر با چنین مشکلاتی مواجه هستید و تلاش‌های شما برای حل آن‌ها نتیجه نداده، مشاوره با یک متخصص روانشناسی می‌تواند کمک کننده باشد. با کمک یک متخصص، می‌توانید ریشه‌های مشکلات را شناسایی کرده و راهکارهای مناسبی برای حل آن‌ها پیدا کنید.
نتیجه‌گیری
در نهایت، مواجهه با مسئله “شنیده نشدن” در روابط عاطفی، نیازمند بررسی دقیق و تغییراتی در رفتارها و نحوه ارتباط است. مهم است که به جای تمرکز بر سرزنش، تلاش کنید تا با استفاده از روش‌های مؤثرتر ارتباطی و به کارگیری مهارت‌های شنیدن فعالانه، پایه‌ای محکم‌تر برای رابطه خود بسازید. همچنین در صورتی که مشکلات عمیق‌تری وجود دارند که از کنترل شما خارج هستند، بهتر است به کمک یک متخصص روانشناسی، راهکارهای مناسبی را برای بهبود وضعیت خود و رابطه‌تان پیدا کنید.
