مراقبت از خود و دیگران به ویژه زمانی مهم است که تعداد زیادی از مردم در معرض حوادث آسیب زا (مانند بلایای طبیعی، تصادفات و اعمال خشونت آمیز) قرار گیرند. اکثر افرادی که از طریق رویدادهای آسیب زا می‌گذرانند ممکن است به طور موقت در سازگاری و کنار آمدن با مشکل مواجه شوند، اما با گذشت زمان و مراقبت از خود، معمولاً بهتر می‌شوند. اگر علائم بدتر شوند، ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشند و در عملکرد روزانه شما اختلال ایجاد کنند، ممکن است دچار PTSD شده باشید. اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) اختلالی است که در برخی از افرادی که یک رویداد تکان دهنده، ترسناک یا خطرناک را تجربه کرده‌اند ایجاد می‌شود.
احساس ترس در حین و پس از یک موقعیت آسیب زا طبیعی است. ترس تغییرات زیادی را در چند ثانیه در بدن ایجاد می‌کند تا به دفاع در برابر خطر یا اجتناب از آن کمک کند. این پاسخ “جنگ یا گریز” یک واکنش معمولی است که به منظور محافظت از شخص در برابر آسیب است. تقریباً همه افراد طیف وسیعی از واکنش‌ها را پس از تروما تجربه می‌کنند، با این حال بیشتر افراد به طور طبیعی از علائم اولیه بهبود می‌یابند. کسانی که همچنان مشکلات را تجربه می‌کنند ممکن است با اختلال استرس پس از سانحه تشخیص داده شوند. افراد مبتلا به PTSD ممکن است احساس اضطراب یا ترس کنند، حتی زمانی که در خطر نیستند.
علائم و نشانه‌ها
در حالی که اکثر اما نه همه افراد آسیب دیده علائم کوتاه مدت را تجربه می‌کنند، اکثریت آنها به استرس پس از سانحه مداوم (مزمن) مبتلا نمی‌شوند. همه افراد مبتلا به PTSD یک رویداد خطرناک را تجربه نکرده‌اند. برخی از تجربیات، مانند مرگ ناگهانی و غیرمنتظره یکی از عزیزان نیز می‌تواند باعث PTSD شود. علائم معمولاً در اوایل، در عرض 3 ماه پس از حادثه آسیب زا شروع می‌شوند، اما گاهی اوقات آنها سال‌ها بعد شروع می‌شوند. علائم باید بیش از یک ماه طول بکشد و آنقدر شدید باشد که در روابط یا کار تداخل ایجاد کند تا به عنوان اختلال استرس پس از سانحه در نظر گرفته شود. دوره بیماری متفاوت است. برخی از افراد در عرض 6 ماه بهبود می‌یابند، در حالی که برخی دیگر علائمی‌دارند که بسیار بیشتر طول می‌کشد. در برخی افراد، این بیماری مزمن می‌شود.
برای تشخیص PTSD، یک بزرگسال باید حداقل به مدت یک ماه تمام موارد زیر را داشته باشد:
- حداقل یک علامت تحربه مجدد
- حداقل یک علامت اجتنابی
- حداقل دو علامت برانگیختگی و واکنش پذیری
- حداقل دو علامت شناختی و خلقی
علائم تجربه مجدد عبارتند از:
- فلاش بک‌ها – تکرار تروما، از جمله علائم فیزیکی مانند ضربان قلب یا تعریق
- خوابهای بد
- افکار ترسناک
تجربه مجدد علائم ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی در روال روزمره فرد شود. علائم می‌تواند از افکار و احساسات خود شخص شروع شود. کلمات، اشیا یا موقعیت‌هایی که یادآور رویداد هستند نیز می‌توانند باعث تجربه مجدد علائم شوند.
علائم اجتنابی عبارتند از:
- اجتناب از مکان‌ها، رویدادها یا اشیایی که یادآور تجربه آسیب زا هستند
- اجتناب از افکار یا احساسات مرتبط با رویداد آسیب زا
چیزهایی که فرد را به یاد رویداد آسیب زا می‌اندازند می‌توانند علائم اجتناب را تحریک کنند. این علائم ممکن است باعث شود فرد روال شخصی خود را تغییر دهد. به عنوان مثال، پس از یک تصادف بد رانندگی، شخصی که معمولاً رانندگی می‌کند، ممکن است از رانندگی یا سوار شدن در ماشین اجتناب کند.
علائم برانگیختگی و واکنش پذیری عبارتند از:
- به راحتی مبهوت شدن
- احساس تنش یا “بی‌قراری”
- مشکل در خواب
- طغیان خشم
علائم برانگیختگی معمولاً ثابت هستند، به جای اینکه با چیزهایی تحریک شوند که فرد را به یاد رویدادهای آسیب زا می‌اندازد. این علائم باعث می‌شود فرد احساس استرس و عصبانیت کند. آنها ممکن است انجام کارهای روزانه مانند خوابیدن، غذا خوردن یا تمرکز را سخت کنند.
علائم شناختی و خلقی عبارتند از:
- مشکل در به خاطر سپردن ویژگی‌های کلیدی رویداد آسیب زا
- افکار منفی در مورد خود یا جهان
- احساسات تحریف شده مانند گناه یا سرزنش
- از دست دادن علاقه به فعالیت‌های لذت بخش
علائم شناختی و خلقی می‌تواند پس از رویداد آسیب زا شروع یا بدتر شود. این علائم می‌تواند باعث شود فرد احساس بیگانگی یا جدایی از دوستان یا اعضای خانواده کند.
داشتن برخی از این علائم تا چند هفته پس از یک رویداد خطرناک طبیعی است. هنگامی‌که علائم بیش از یک ماه طول بکشد، به طور جدی بر توانایی فرد تأثیر می‌گذارد، و به دلیل مصرف مواد، بیماری پزشکی یا هر چیز دیگری به جز خود رویداد نباشد، ممکن است PTSD باشد. برخی از افراد مبتلا به PTSD برای هفته‌ها یا ماه‌ها هیچ علامتی از خود نشان نمی‌دهند. PTSD اغلب با افسردگی، سوء مصرف مواد یا یک یا چند مورد از اختلالات اضطرابی دیگر همراه است.
عوارض
اختلال استرس پس از سانحه می‌تواند کل زندگی شما را مختل کند – شغل، روابط شما، سلامتی و لذت شما از فعالیت‌های روزمره.
داشتن PTSD همچنین ممکن است خطر سایر مشکلات سلامت روان را افزایش دهد، مانند:
- افسردگی و اضطراب
- مشکلات مربوط به مصرف مواد مخدر یا الکل
- اختلالات اشتها
- افکار و اعمال خودکشی
موقعیت‌های تروماتیک
شایع ترین رویدادهایی که منجر به ایجاد PTSD می‌شود عبارتند از:
- قرار گرفتن در موقعیت جنگ یا مبارزه
- آزار جسمی دوران کودکی
- خشونت جنسی
- حمله فیزیکی
- تهدید شدن با سلاح
- تصادف
بسیاری از رویدادهای آسیب زای دیگر نیز می‌توانند منجر به اختلال استرس پس از سانحه شوند، مانند آتش سوزی، بلایای طبیعی، سرقت، سرقت، سقوط هواپیما، شکنجه، آدم ربایی، تشخیص پزشکی تهدید کننده زندگی، حمله تروریستی، و سایر رویدادهای شدید یا تهدید کننده زندگی.
عوامل خطر
هر کسی در هر سنی ممکن است به PTSD مبتلا شود. این شامل کهنه سربازان جنگ، کودکان، و افرادی است که از طریق تجاوز فیزیکی یا جنسی، سوء استفاده، تصادف، فاجعه یا سایر رویدادهای جدی تحت تاثیر تروما قرار گرفته‌اند. زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به PTSD هستند و ژن‌ها ممکن است برخی افراد را بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به PTSD قرار دهند.
همه افراد مبتلا به PTSD یک رویداد خطرناک را تجربه نکرده‌اند. برخی از افراد پس از تجربه خطر یا آسیب یکی از دوستان یا اعضای خانواده دچار PTSD می‌شوند. مرگ ناگهانی و غیرمنتظره یکی از عزیزان نیز می‌تواند منجر به PTSD شود.
چرا برخی افراد دچار PTSD می‌شوند و برخی دیگر نه؟
مهم است که به یاد داشته باشید که همه کسانی که در یک رویداد خطرناک زندگی می‌کنند به اختلال استرس پس از سانحه مبتلا نمی‌شوند. در واقع، بیشتر افراد به این اختلال مبتلا نمی‌شوند.
عوامل زیادی در ابتلای فرد به اختلال استرس پس از سانحه نقش دارند. تعدادی مثال در زیر آورده شده است. عوامل خطر احتمال ابتلای فرد به PTSD را افزایش می‌دهد. عوامل دیگری به نام عوامل تاب آوری می‌توانند به کاهش خطر این اختلال کمک کنند.
برخی از عواملی که خطر PTSD را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- زندگی در میان حوادث و آسیب‌های خطرناک
- صدمه دیدن
- دیدن زخمی‌شدن شخص دیگری یا دیدن جسد
- ترومای دوران کودکی
- احساس وحشت، درماندگی یا ترس شدید
- داشتن حمایت اجتماعی اندک یا بدون حمایت اجتماعی پس از رویداد
- تجربه استرس اضافی بعد از رویداد، مانند از دست دادن یکی از عزیزان، درد و آسیب، یا از دست دادن شغل یا خانه
- داشتن سابقه بیماری روانی یا سوء مصرف مواد
برخی از عواملی که ممکن است باعث بهبودی پس از تروما شود عبارتند از:
- حمایت افراد دیگر، مانند دوستان و خانواده
- پیدا کردن یک گروه پشتیبانی پس از یک رویداد آسیب زا
- تجربه احساس مثبت نسبت به اعمال خود در مواجهه با خطر
- داشتن یک استراتژی مقابله‌ای مثبت، یا راهی برای عبور از رویداد بد و درس گرفتن از آن
- توانایی عمل و پاسخگویی موثر علیرغم احساس ترس
محققان در حال بررسی اهمیت این عوامل و سایر عوامل خطر و انعطاف پذیری، از جمله ژنتیک و نوروبیولوژی هستند. با تحقیقات بیشتر، ممکن است روزی بتوان پیش بینی کرد که چه کسی احتمال ابتلا به PTSD را دارد و از آن پیشگیری کرد.
پیشگیری
پس از زنده ماندن از یک رویداد آسیب زا، بسیاری از افراد در ابتدا علائمی شبیه به PTSD دارند، مانند ناتوانی در توقف فکر کردن به آنچه اتفاق افتاده است. ترس، اضطراب، عصبانیت، افسردگی، احساس گناه همه واکنش‌های رایج به تروما هستند. با این حال، اکثر افرادی که در معرض تروما قرار می‌گیرند، دچار اختلال استرس پس از سانحه طولانی مدت نمی‌شوند.
دریافت کمک و حمایت به موقع ممکن است از بدتر شدن واکنش‌های استرسی طبیعی و تبدیل شدن به PTSD جلوگیری کند. این ممکن است به معنای روی آوردن به خانواده و دوستانی باشد که به آنها گوش می‌دهند و آرامش را ارائه می‌دهند. ممکن است به معنای جستجوی یک متخصص سلامت روان برای یک دوره کوتاه درمانی باشد. برخی افراد نیز ممکن است مراجعه به جامعه ایمانی خود را مفید بدانند.
حمایت دیگران همچنین ممکن است از روی آوردن شما به روش‌های ناسالم مقابله‌ای مانند سوء استفاده از الکل یا مواد جلوگیری کند.
چه زمانی باید به درمانگر مراجعه کرد
اگر افکار و احساسات آزاردهنده‌ای در مورد یک رویداد آسیب‌زا برای بیش از یک ماه دارید، اگر شدید هستند، یا اگر احساس می‌کنید در کنترل مجدد زندگی‌تان مشکل دارید، با پزشک یا متخصص سلامت روان صحبت کنید. دریافت درمان در اسرع وقت می‌تواند به جلوگیری از بدتر شدن علائم PTSD کمک کند.
درمان‌ها و روش‌های درمانی
درمان‌های اصلی برای افراد مبتلا به PTSD داروها، روان درمانی یا هر دو است. درمان برای هر کس متفاوت است، و PTSD افراد را به طور متفاوتی تحت تاثیر قرار می‌دهد، بنابراین درمانی که برای یک فرد موثر است ممکن است برای دیگری موثر نباشد. برای هر فرد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه مهم است که توسط یک ارائه دهنده خدمات سلامت روان (روانشناس یا روانپزشک) که با PTSD تجربه دارد، درمان شود. برخی از افراد مبتلا به PTSD ممکن است نیاز داشته باشند درمان‌های مختلفی را امتحان کنند تا بفهمند چه چیزی برای علائم آنها موثر است.
اگر فردی مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه در حال گذر از یک ترومای مداوم باشد، مانند قرار گرفتن در یک رابطه بد، هر دوی این مشکلات باید برطرف شود. سایر مشکلات مداوم می‌تواند شامل اختلال هراس، افسردگی، سوء مصرف مواد و احساس خودکشی باشد.
داروها
مطالعه شده ترین نوع دارو برای درمان PTSD داروهای ضد افسردگی هستند که ممکن است به کنترل علائم PTSD مانند غم و اندوه، نگرانی، عصبانیت و احساس بی حسی در درون کمک کنند. سایر داروها ممکن است برای درمان علائم خاص PTSD مانند مشکلات خواب و کابوس‌ها مفید باشند.
پزشکان و بیماران می‌توانند برای یافتن بهترین دارو یا ترکیب دارویی و همچنین دوز مناسب با یکدیگر همکاری کنند. وب سایت سازمان غذا و داروی ایالات متحده را برای آخرین اطلاعات در مورد راهنماهای دارویی بیمار، هشدارها یا داروهایی که به تازگی تأیید شده است، بررسی کنید.
روان درمانی
روان درمانی شامل صحبت با یک متخصص روانشناسی برای درمان یک بیماری روانی است. درمان می‌تواند به صورت فردی یا به صورت گروهی انجام شود. درمان روان درمانی برای PTSD معمولاً بین 6 تا 12 هفته طول می‌کشد، اما می‌تواند بیشتر نیز طول بکشد. تحقیقات نشان می‌دهد که حمایت خانواده و دوستان می‌تواند بخش مهمی‌از بهبودی باشد.
بسیاری از انواع درمان‌های روانشناختی می‌تواند به افراد مبتلا به PTSD کمک کند. برخی از انواع به طور مستقیم علائم PTSD را هدف قرار می‌دهند. سایر درمان‌ها بر مشکلات اجتماعی، خانوادگی یا شغلی تمرکز دارند. پزشک یا درمانگر ممکن است بسته به نیاز هر فرد، درمان‌های مختلفی را ترکیب کند.
مولفه‌های اثر بخش درمان
روان‌درمانی‌های مؤثر بر چند مؤلفه کلیدی تأکید دارند، از جمله آموزش در مورد علائم، آموزش مهارت‌ها برای کمک به شناسایی محرک‌های علائم و مهارت‌هایی برای مدیریت علائم. یکی از شکل‌های مفید درمان، رفتار درمانی شناختی یا CBT نام دارد. CBT می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- درمان از طریق مواجهه. این به افراد کمک می‌کند تا با ترس خود روبرو شوند و آن را کنترل کنند. به تدریج آنها را در معرض آسیبی که به روشی ایمن تجربه کرده‌اند قرار می‌دهد. از تخیل، نوشتن یا بازدید از مکانی که رویداد رخ داده است استفاده می‌کند. درمانگر از این ابزارها برای کمک به افراد مبتلا به PTSD برای مقابله با احساسات خود استفاده می‌کند.
- بازسازی شناختی این به افراد کمک می‌کند تا خاطرات بد را درک کنند. گاهی اوقات مردم این رویداد را متفاوت از نحوه وقوع آن به یاد می‌آورند. آنها ممکن است در مورد چیزی که تقصیر آنها نیست احساس گناه یا شرم کنند. درمانگر به افراد مبتلا به PTSD کمک می‌کند تا به شیوه‌ای واقع بینانه به آنچه روی داده است نگاه کنند.
انواع دیگری از درمان نیز وجود دارد که می‌تواند کمک کند. افراد مبتلا به PTSD باید در مورد همه گزینه‌های درمانی با یک درمانگر صحبت کنند. درمان باید افراد را به مهارت‌هایی مجهز کند تا علائم خود را مدیریت کنند و به آنها کمک کند در فعالیت‌هایی شرکت کنند که قبل از ابتلا به PTSD از آنها لذت می‌بردند.
چگونه روان درمانی به افراد کمک می‌کند بر PTSD غلبه کنند
درمان روانشناختی به افراد راه‌های مفیدی را برای واکنش به رویدادهای ترسناکی که علائم PTSD آنها را تحریک می‌کند، آموزش می‌دهد. بر اساس این هدف کلی، انواع مختلف درمان ممکن است:
- در مورد تروما و اثرات آن آموزش دهد
- از مهارت‌های آرام سازی و کنترل خشم استفاده کند
- نکاتی را برای عادات خواب، رژیم غذایی و ورزش بهتر ارائه دهد
- به افراد کمک کند تا احساس گناه، شرم و سایر احساسات مربوط به رویداد را شناسایی کرده و با آنها مقابله کنند
- روی تغییر نحوه واکنش افراد به علائم PTSD تمرکز کند. برای مثال، درمان به افراد کمک می‌کند تا با یادآوری تروما مواجه شوند.
فراتر از درمان: چگونه می‌توانم به خودم کمک کنم؟
شاید برداشتن اولین قدم برای کمک به خود بسیار سخت باشد. درک این نکته مهم است که اگرچه ممکن است مدتی طول بکشد، اما با درمان، می‌توانید بهتر شوید.
برای کمک به خود در حین درمان:
- با درمانگر خود در مورد گزینه‌های درمانی صحبت کنید
- برای کمک به کاهش استرس، فعالیت بدنی ملایم یا ورزش کنید
- اهداف واقع بینانه برای خود تعیین کنید
- کارهای بزرگ را به کارهای کوچک تقسیم کنید، اولویت‌ها را تعیین کنید و هر چه می‌توانید انجام دهید
- سعی کنید وقت خود را با افراد دیگر بگذرانید و به یک دوست یا خویشاوند قابل اعتماد اعتماد کنید. در مورد چیزهایی که ممکن است علائم را تحریک کنند به دیگران بگویید.
- انتظار داشته باشید که علائم شما به تدریج بهبود یابد، نه بلافاصله
- موقعیت‌ها، مکان‌ها و افراد آرامش بخش را شناسایی و جستجو کنید
اختلال استرس پس از سانحه پیچیده (cPTSD)
افرادی که به طور مکرر موقعیت‌های آسیب زا، مانند غفلت شدید، سوء استفاده یا خشونت را تجربه می‌کنند، ممکن است با PTSD پیچیده تشخیص داده شوند.
cPTSD پیچیده می‌تواند علائمی‌مشابه PTSD ایجاد کند و ممکن است تا سال‌ها پس از رویداد ایجاد نشود.
اگر تروما در اوایل زندگی تجربه شود، اغلب شدیدتر است، زیرا این می‌تواند بر رشد کودک تأثیر بگذارد.
