درمان پذیرش و تعهد (ACT)، که به اختصار اکت خوانده می‌شود، یک رویکرد کنش‌گرا به روان‌درمانی است که در دهه 1980 توسط سه روانشناس به نام‌های استیون هیز، کرک استروسال و کِلی ویلسون توسعه یافت. ایده‌هایی که در ACT ادغام شدند از تجربه خود هیز، به ویژه تاریخچه حملات پانیک او پدید آمدند. او عهد کرد که دیگر از خود فرار نخواهد کرد و خودش و تجربیاتش را می‌پذیرد.
نام اکت فقط بر اساس مخفف کلمه اصلی ایجاد نشده، بلکه به صورت خلاصه فلسفه درمان را نیز معرفی می‌کند. اکت در زبان انگلیسی به معنای کنش داشتن و عامدانه رفتار کردن است. از آنجایی که درمان اکت از رویکردهای رفتارگرایی برآمده و نوعی رفتار درمانی است، مسیر کلی درمان را از طریق تغییر رفتارهای ناکارآمد به رفتارهای کارآمد ترسیم می‌کند.
از اکت چه انتظاری داشته باشیم؟
در درمان اکت تمرکز بر کاهش رنج است، نه کاهش درد. مراجعین یاد می‌گیرند که از اجتناب، انکار و مبارزه با احساسات درونی خود دست بردارند و در عوض، بپذیرند که این احساسات عمیق‌تر، پاسخ‌های مناسبی به موقعیت‌های خاصی هستند که نباید مانع از پیشروی در زندگی آنها شوند. با این درک، مراجعان شروع به پذیرش سختی‌های خود می‌کنند و متعهد می‌شوند که تغییرات لازم را در رفتار خود ایجاد کنند، صرف نظر از اینکه در زندگی آنها چه می‌گذرد و چه احساسی نسبت به آن دارند.
جلسه درمان
هنگام کار با یک درمانگر، یاد خواهید گرفت که به صحبت‌های خود یا روشی که با خود به طور خاص در مورد رویدادهای آسیب‌زا، روابط مشکل‌ساز، محدودیت‌های فیزیکی یا سایر چالش‌ها صحبت می‌کنید، گوش دهید. سپس می‌توانید تصمیم بگیرید که آیا یک مشکل نیاز به اقدام و تغییر فوری دارد یا اینکه می‌تواند یا باید برای آنچه هست پذیرفته شود، در حالی که یاد می‌گیرید تغییرات رفتاری ایجاد کنید که می‌تواند موقعیت را اصلاح کند.
تمرکز بر کاهش رنج
تفاوت رنج و درد را با یک مثال روشن می‌کنیم. فرض کنیم یک روز بعد از ظهر شما دچار دل درد شده‌اید. در عین حال که یک درد اغلب اوقات گذراست و نشان‌دهنده مشکل مهمی نیست، فرض کنیم ذهن شما شروع به تصور سناریوهای ناخوشایند در مورد دل درد می‌کند.
این دل درد ممکن است نشان‌دهنده سرطان روده باشد که به موقع تشخیص داده نشده و حالا زندگی شما را تهدید می‌کند. ممکن است به دلیل مبتلا شدن به یک انگل خطرناک بروز کرده باشد. ممکن است نشان‌دهنده سنگ کیسه صفرا، سیروز کبدی یا آپاندیس حاد باشد. حالا که ذهن شما درگیر مرور کردن این سناریوها و تصور کردن دردی که در آینده تجربه خواهید کرد و مشکلاتی که برای شما پیش خواهد آمد و مرگ احتمالی شماست، علاوه بر دل درد اولیه، اضطراب، غم و خشم را نیز تجربه می‌کنید.
واکنش ناکارآمد
حال به سراغ اینترنت می‌روید و شروع به جستجو می‌کنید و به سختی جواب درستی برای دل درد خود پیدا می‌کنید و چند ساعت این وضعیت ادامه پیدا می‌کند تا دل درد از بین برود. اگر خوش شانس باشید ذهن شما مسئله را رها خواهد کرد، اگر نه در دردسر افتاده‌اید. در این مثال تجربه دل درد به یک رنج تمام عیار روانی و بدنی تبدیل شد.
رنج در واقع در اثر پاسخ نامناسب ما به دردهایمان ایجاد می‌شود. با این توضیح می‌توان گفت که درمانگر پذیرش و تعهد به شما کمک می‌کند از رفتارهایی که به رنج شما می‌افزایند دست بردارید و با دردهای خود رو به رو شده و با آغوش باز آنها را تجربه کنید.
اختلال‌های قابل درمان از طریق اکت
ACT می‌تواند به درمان بسیاری از شرایط روحی و جسمی کمک کند، از جمله:
- اختلالات اضطرابی
- افسردگی
- اختلال وسواس فکری عملی
- روان پریشی
- اختلالات اشتها
- اختلالات مصرف مواد
- استرس محل کار
- درد مزمن
نظریه چارچوب ارتباطی و اکت
درمان پذیرش و تعهد بر مبنای فلسفه بافتارگرایی کارکردی و همچنین نظریه چارچوب ارتباطی بنا شده است. فلسفه بافتارگرایی کارکردی نگاهی پراگماتیک (بدون پیش فرض تئوریک) به رابطه بین رفتار و محیط دارد. نظریه چارچوب ارتباطی (Relational Frame Theory) یا به اختصار RFT، یک نظریه در مورد نحوه شکل‌گیری و عملکرد زبان به عنوان زیربنای ذهن و اندیشه بشری است. این نظریه توضیح می‌دهد که چگونه ارتباط بین اجزای مختلف زبان بشر، درد وی را به رنج تبدیل کرده و این ابزار بسیار قدرتمند که موجب راحتی زندگی شده چگونه همزمان گره‌هایی را در رفتار و ذهن ما ایجاد می‌کند که به سخت‌تر شدن زندگی ما دامن می‌زند.
منطق درمان
منطق زیربنایی ACT این است که تلاش برای کنترل احساسات دردناک یا تجربیات روانشناختی معکوس عمل می‌کند. سرکوب این احساسات در نهایت منجر به ناراحتی بیشتر می‌شود. ACT این دیدگاه را پذیرفته است که روش‌های جایگزین بهتری نسبت به تلاش برای تغییر طرز فکر شما وجود دارد که شامل رفتار آگاهانه، توجه به ارزش‌های شخصی و تعهد به عمل می‌شود.
هدف درمان
درمان پذیرش و تعهد از دسته درمان‌های فرایند مدار است. به این معنی که به جای تسکین نشانه‌های اختلالات، بر فرایندهای زیربنایی که این نشانه‌ها و علائم را موجب شده‌اند متمرکز است. هدف ACT توسعه و گسترش انعطاف پذیری روانی است. انعطاف‌پذیری روانشناختی شامل گشودگی عاطفی و توانایی انطباق افکار و رفتارهایتان برای همسویی بهتر با ارزش‌ها و اهدافتان است.
فرایند درمان
شش فرآیند اصلی که انعطاف پذیری روانی را ارتقا می‌دهند عبارتند از:
- پذیرش: پذیرش به جای تلاش برای اجتناب، انکار یا تغییر آنها، شامل پذیرش طیف کامل افکار و احساسات شماست.
- گسلش شناختی: گسلش شناختی شامل فاصله گرفتن از خود و تغییر نحوه واکنش شما به افکار و احساسات ناراحت کننده است. این روش باعث می‌شود که اثرات مضر آنها را کاهش می‌دهد. تکنیک‌های گسلش شناختی شامل مشاهده یک فکر بدون قضاوت، آواز خواندن فکر و برچسب زدن به پاسخ خودکاری است که دارید.
- در لحظه بودن: در لحظه بودن شامل توجه در لحظه حال و مشاهده افکار و احساسات همین لحظه است. بدون قضاوت کردن آنها یا تلاش برای تغییر آنهاست. تجربه مستقیم و واضح وقایع می‌تواند به ترویج تغییر رفتار کمک کند.
- خود به عنوان بافتار: خود به عنوان بافتار ایده‌ای است که مفهوم خود و هویت را گسترش می‌دهد. این ادعا می‌کند که مردم بیشتر از افکار، احساسات و تجربیات آنها هستند.
- ارزش‌ها: ارزش‌ها شامل انتخاب ارزش‌های شخصی در حوزه‌های مختلف و تلاش برای زندگی بر اساس آن اصول است. به عنوان مثال، این در تضاد با اقداماتی است که به دلیل تمایل به اجتناب از ناراحتی یا پایبندی به انتظارات دیگران انجام می‌شود.
- عمل متعهدانه: اقدام متعهد شامل برداشتن گام‌های مشخص برای ترکیب تغییراتی است که با ارزش‌های شما همسو می‌شود و منجر به تغییرات مثبت می‌شود. این ممکن است شامل تعیین هدف، قرار گرفتن در معرض افکار یا تجربیات دشوار و توسعه مهارت باشد.
اثربخشی
اثرگذاری بر این فرایندهای بنیادین در درمان عموما از طریق تمرین‌های تجربه‌ای، استعاره‌ها و مداخلات در حوزه زبان است که انجام می‌شود. همانطور که پیداست درمان پذیرش و تعهد درمانی نسبتا کوتاه مدت است که البته محدودیت‌هایی نیز دارد. فرم‌های جدیدتر این درمان مانند درمان پذیرش و تعهد متمرکز (fACT) حتی کوتاه مدت‌تر نیز شده‌اند و برای اثربخشی در یک جلسه تنظیم شده‌اند.
ساختار جلسات
جلسات ACT معمولاً همراه با تمرینات تجربه‌ای هستند، اغلب شامل تمرین‌های روانشناختی یا آموزش تمرکز حواس، و همچنین تکالیف بعد از اتمام جلسه می‌شوند. تکمیل این تمرین‌ها بخش مهمی از ACT است، زیرا این راهی است که می‌توانید مهارت‌های جدید را بیاموزید و انعطاف‌پذیری روانی خود را بهبود بخشید. این درمان بیشتر بر زمان حال، آنچه در اتاق درمان اتفاق می‌افتد و مشکلات اخیر درمانجو تکیه می‌کند. بنابراین درمانگر تا زمانی که نیاز نباشد به جست و جو در گذشته نمی‌پردازد.
برای رزرو وقت با درمانگر مسلط به ACT، اینجا را کلیک کنید.
